Алиментариус Кодексінің оқиғалар шежіресі

2024 жылдың 11 сәуірінде С.Асфендияров атындағы ҚазҰМУ-нің нутрициология кафедрасының, Қоғамдық денсаулық сақтау кафедрасының, эпидемиология кафедрасының қызметкерлеріне арналған семинар өтті. Кафедралар Қазақ тамағамтану академиясында орналасқан. Дәріскерлер "Кодекс Алиментариус" Комиссиясының Еуропа бойынша ФАО/ДДҰ үйлестіру комитетінің өңірлік үйлестірушісі ретіндегі Қазақстанның тәжірибесі, ластаушы қоспалар, тамақтану және арнайы диеталық мақсаттағы өнімдер, ветеринариялық препараттар жөніндегі кодекс комитеттерінің жұмысы туралы баяндама жасады. Сондай-ақ, оқытушылар құрамы ХАССП қағидаттарын құру мәселесіне қызығушылық танытты.

Нутрициология кафедрасының меңгерушісі М.С. Қайнарбаевамен онлайн режимде кафедра студенттері, магистранттары үшін тамақ қауіпсіздігі және Кодекс Алиментариус мәселелері бойынша дәрістер өткізуді ұйымдастыру туралы уағдаластыққа қол жеткізілді.

2024 жылғы 9-10 сәуірде Алматы қаласында, Алматы және Жетісу облыстарының мүдделі тұлғаларын шақырумен семинар өтті. Екі күндік семинарға қатысушылардың 63 ҚР ДСМ санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің, ҚР АШМ Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитетінің аумақтық бөлімшелері, "Ұлттық сараптама орталығы" ШЖҚ РМК және Атамекен ҰКП филиалдары, Алматы қ. және аталған облыстардың тамақ өнімдерін өндірушілер, ЖОО (Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Алматы технологиялық университеті қатысты).

Сөз сөйлеу барысында қатысушылар баяндама тақырыптары аясында сұрақтар қойды. Қатысушылар халықаралық стандарттарға сай келетін отандық тамақ өнімдерін өндірушілердің болуына қызығушылық танытты. Жалпы Қазақстанда халықаралық стандарттарға сәйкес келетін және ұлттық және/немесе халықаралық деңгейде сауданы жүзеге асыратын өнімдер шығаратын өндірушілер бар екендігі түсіндірілді, яғни, кем дегенде, экспорттаушылар осындай өнімдерді шығарады. Көп нәрсе өнімдер мен қауіпсіздік көрсеткіштеріне байланысты.

Сондай-ақ, қатысушылар халықтың басым бөлігінің азық-түлік өнімдерін базарларда және азық-түлік қауіпсіздігіне кепілдік жоқ сауда орындарында сатып алуын белсенді талқылады. Әдетте, табиғи сауда орындарында азық-түлік сатып алынады, себебі оның бағасы қол жетімді. Алайда, ҚР аумағында барлық азық-түлік өнімдері сауда орнына, сату нысандарына (оффлайн, онлайн) және т.б. қарамастан қауіпсіз болуы тиіс, бұл мәселе денсаулық сақтау министрлігінің, атап айтқанда ҚР ДСМ санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің құзыретінде.

Семинар соңында қатысушылар сауалнамаға жауап берді, оның барысында өткізілген семинарды, оның баяндамаларының қолжетімділігін, алған білімдерінің жұмыста қолданылуын бағалау және оларды қызықтыратын тақырыптарды көрсету ұсынылды.

Қатысушылар тамақ қауіпсіздігі саласындағы өзекті мәселелерге ұқсас семинарлар / тренингтер өткізу қажеттілігін білдірді.

2024 жылғы 4 сәуірде 2024 жылғы сәуір мен маусым аралығында «Тамақ қауіпсіздігінің өзекті мәселелері» тақырыбында көшпелі семинарлар өткізу бойынша жұмыс басталды. Аталған семинарлар Қазақстан Республикасында 2024 жылдың 1 жартыжылдығына арналған «Бірыңғай денсаулық» тәсілін енгізу және қолдану мәселелері бойынша ДДҰ елдік кеңсесінің операциялық жоспарының 5-тармағын іске асыру мақсатында, сондай-ақ ФАО/ДДҰ Кодексінің траст қоры шеңберінде өткізіледі. Бірінші семинар Қазақстан Республикасының Денсаулық сақтау министрлігі Санитариялық-эпидемиологиялық бақылау комитеті Шымкент қаласының санитариялық-эпидемиологиялық бақылау департаменті департаментінің базасында өткізілді.

Семинар бағдарламасы екі күнге созылды. Бірінші күні Қазақстанның «Алиментариус Кодексі» Комиссиясының жұмысындағы тәжірибесі, ластаушы қоспалар, диеталық тамақ өнімдері, ветеринариялық препараттар, транс майлар, сондай-ақ НАССР, тамақ өнімдерін мемлекеттік бақылау мәселелері бойынша баяндамалардың тұсаукесерлері ұсынылды. Екінші күні тамақтан улануды тергеу, «Бірыңғай денсаулық» тәсілі, микробқа қарсы төзімділік, оның ішінде Алиментариус Кодексінің стандарттары шеңберінде, тамақ бояғыштары, пестицидтердің қалдықтары, НАССР, жаңа тамақтану көздері, санитарлық-эпидемиологиялық мониторинг және бақылау сатып алу үшін тамақ өнімдерінің қауіпсіздік көрсеткіштерін анықтау үшін тәуекелдерді бағалау әдістемесі бойынша баяндамалар айтылды. Семинар қорытындысы бойынша өткізілген семинарды бағалау және жаңа қажеттіліктерді анықтау мақсатында сауалнама жүргізілді.

Семинарға Шымкент қ., Жамбыл, Түркістан және Қызылорда облыстарының ҚР ДСМ Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің және ҚР АШМ Ветеринарлық бақылау және қадағалау комитетінің аумақтық бөлімшелерінен, «Ұлттық сараптама орталығы» ШЖҚ РМК және Атамекен ҰКП филиалдарынан, тамақ өнімдерін өндірушілерінен 55 адам қатысты.

Баяндамаларның тақырыбы семинарға қатысушылардың арасында қызу пікірталас тудырды және халықаралық стандарттар Алиментариус кодексі жұмысына қатысудың маңыздылығы мен қажеттілігін түсінді. Сондай-ақ, азық-түлік қауіпсіздігінің өзекті тақырыптары бойынша осындай тұрақты семинарлар өткізу туралы тілек айтылды.

2023 жылғы 7 желтоқсанда «Алиментариус кодексі. Нәтижелер, алынған сабақтар, жетістіктер» тақырыбында конференция өткізілді. Аталған іс-шара ДДҰ-ның 2021-2023 жылдарға арналған «Алиментариус кодексі мәселелері бойынша тұрақты ұлттық әлеуетті құру» Траст Қорының (бұдан әрі – ТФ жобасы) жобасын іске асыруды аяқтауға орайластырылды. Аталған конференцияны Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитетінің Төрағасы Н.О. Сәдуақасов ашты. Сондай-ақ, ДДҰ өкілі – Қазақстандағы ДДҰ елдік кеңсесінің басшысы Скендер Сыла, Орталық Азия бойынша субөңірлік өкілдігінің басшысы Мереке Тайтубаев, ФАО-Қазақстан әріптестік бағдарламасының үйлестірушісі Андрей Ершов құттықтау сөз сөйледі. Іс-шараға мүдделі мемлекеттік органдардан, «Атамекен» ҚР Ұлттық Кәсіпкерлер палатасынан, ҒЗИ, ЖОО-лардан және т. б. 40-қа жуық адам қатысты.

Алиментариус Кодексінің ұлттық үйлестірушісі Қарсыбекова Н.М. 3 жыл ішінде ТФ жобасын іске асыруға, оның ішінде Еуропалық өңірдегі өңірлік төрағалыққа толық шолу жасады.

Қазақстандағы ФАО/ДДҰ кодексінің Траст қорының жобасын іске асырудың жоғары сараптамалық бағасын халықаралық сарапшы, м.ғ.к. Еронимас Маскелюнас берді.

Тамақ қауіпсіздігін, халықаралық стандарттау және ұлттық заңнаманы үйлестіру үрдістерін қамтамасыз ету мәселелері бойынша ҚР ДСМ СЭБК «Ұлттық сараптама орталығы» ШЖҚ РМК Басқарма төрағасы Е.А. Қиясов, ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігі Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитеті төрағасының орынбасары С.Б. Төлегенов, «Қазақстандық стандарттау және метрология институты» РМК Техникалық реттеу жөніндегі үйлестіру орталығы басшысының орынбасары Раззаренов А.А., б.ғ.д., С.Сейфуллина атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университетінің профессоры Б.С. Майқанов, Қазақ тағамтану академиясының жетекші маманы А.Ш. Шәріпбаева, «Астана Медицина Университеті» КеАҚ Академик Е.Д. Дәленов атындағы профилактикалық медицина ғылыми-зерттеу институтының ғылыми қызметкері Е. Төлегенова баяндама жасалды.

Конференцияның қорытынды бөлімінде ұлттық сарапшылардың қатысуымен пленарлық сессия өткізілді, онда олар ТФ жобасының іс-шаралары шеңберінде өз тәжірибелерімен бөлісе алды.

Конференция соңында барлық қатысушылар азық-түлік тізбегінің барлық қатысушыларын стандарттарға байланысты мәселелерге тартуға жәрдемдесу үшін ТФ жобасының іс-шараларын іске асыруды жалғастырудың қажеттілігі мен маңыздылығы туралы біржақты қорытындыға келді. Әсіресе, облыс деңгейінде жергілікті жерлерде оқытуды ұзарту өте маңызды.

Бүгін Римде (Италия) Алиментариус кодексі комиссиясының 46-шы сессиясы жұмысын бастады, оған әлемнің 189 елінен 600-ге жуық делегат қатысады.

Делегация құрамына Қазақстан Республикасынан ҚР ДСМ СЭБК Ұлттық сараптама орталығының Басқарма Төрағасы Ерлан Қиясов, Қазақстандағы Алиментариус Кодексі мәселелері жөніндегі ұлттық үйлестіруші Найля Қарсыбекова, Қазақ тағамтану академиясының жетекші ғылыми қызметкері Айгүл Шәріпбаева, Ұлттық сараптама орталығының Стратегиялық даму және халықаралық ынтымақтастық департаментінің халықаралық ынтымақтастық бөлімінің маманы Зейнолла Шәріпов қатысуда.

Сессияның бірінші күні Алиментариус кодексі комиссиясының 60 жылдығын мерекелеуге арналып, ФАО, ДДҰ басшыларының, өңірлік және бейіндік комитеттер төрағаларының сөз сөйлеулерімен ашылды. Комиссияның 46-шы сессиясының пленарлық талқылауы 2023 жылдың 2 желтоқсанына дейін жалғасады.

Делегаттар бейінді комитеттер шеңберінде азық-түлік өнімдеріндегі ветеринариялық дәрілік препараттардың қалдықтары, тамақ және арнайы диеталық тағамға арналған өнімдер, тағамдық қоспалар және т.б. сияқты маңызды мәселелерді талқылайды. Ағымдағы жылдың 1 желтоқсанында қазақстандық делегация микробқа қарсы тұрақтылық мәселелерін талқылауға және Траст қоры жобасы шеңберінде іс-шараларды іске асыруға қатысуы тиіс.

Стандарт жобасы бойынша зилпатерол гидрохлоридінің рұқсат етілген ең жоғары деңгейлері бойынша пікірталас күтілуде. Бұл мәселе, сондай-ақ басқалар, атап айтқанда 2026-2030 жылдардағы стратегиялық жоспардың жобасы, азық-түліктің жаңа көздері мен азық-түлік өндіру жүйелері Еуропалық аймақ үшін ерекше маңызға ие.

Ұлттық сарапшы Оутелеева Л. «Ғылым континенті» Үлкен Еуразия елдерінің жас ғалымдарының академиялық форумына қатысты.

Форумға 14 елдің жас ғалымдары қатысты. Бұл форум Ресей Ғылым академиясының 300 жылдығын мерекелеу аясында өтті.

«Әртүрлі жаңғақтардың афлатоксинмен ластануы және оларды детоксикациялау тәсілдерін әзірлеу» баяндамасы II орынды иеленді.

Кодекс Алиментариус мәселелері жөніндегі Ведомствоаралық үйлестіру кеңесінің мүшесі, тамақ қауіпсіздігі жөніндегі ұлттық сарапшы, С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университетінің профессоры Балғабай Сәдепұлы Майкановты Құрмет орденімен марапаттаумен құттықтаймыз!

Проф. Б. С. Майқановтың жетекшілігімен 9 кандидаттық және 1 докторлық диссертация және 3 PhD қорғалды. Ғылыми зерттеулердің қорытындысы бойынша 300-ден астам ғылыми еңбектер, оның ішінде оқулықтар, оқу құралдары, монографиялар және басқалар жарық көрді. Проф.Майқанов Б. С. сонымен қатар " Codex Alimentarius тамақ өнімдерін сараптамасында" магистранттары үшін пәннің авторы болып табылады, осылайша білім беру жүйесінде Кодекс стандарттарын енгізудің жаңашылдығы болып табылады.

Проф. Б. С. Майқановтың сіңірген еңбегі «Қазақстан Республикасының Еңбек сіңірген білім қызметкері» төсбелгілерімен, «ҚР ғылымын дамытудағы сіңірген еңбегі үшін» медалімен танылды. Профессор «Жоғары оқу орнының үздік оқытушысы» мемлекеттік грантының иегері болып табылады.

Елдегі азық-түлік қауіпсіздігі мәселелеріне деген бедел, білім, немқұрайлылық профессордың еңбегін мойындаудың дәлелі ретінде одан әрі жетістіктер мен жеңістерге, сондай-ақ кейінгі марапатарларға әкелетініне сенімдіміз!

2024 жылғы 13 қазанда Кодекс Алиментариус мәселелері жөніндегі ведомствоаралық үйлестіру кеңесінің (КАВҮК) отырысы онлайн форматта өтті. М. ғ. д., профессор Н. М. Карсыбекова 2023 ж. II-III тоқсандағы (сәуір-қыркүйек) Кодекс Алиментариус тобының қызметі туралы есептік баяндама жасады. ВҮК мүшелеріне ҚР ДСМ санитариялық-эпидемиологиялық бақылау Комитетімен, Кодекс комитеттері бойынша, ҰСО жұмысы шеңберінде Кодекс Алиментариус тобының жұмысы, сондай-ақ өткен кезеңде өткізілген кеңестер мен іс-шаралар туралы ақпарат баяндалды.

Бұдан әрі Кеңес хатшысы Ж.Т. Толысбаева ведомствоаралық кеңес отырысының 2023 жылғы 21 сәуірдегі хаттамалық тапсырмасының шешімдерінің орындалуы туралы баяндады.

Профессор Н.М. Қарсыбекова Траст қоры жобасының іс-шарасын іске асыру бойынша финалдық конференция «Кодекс Алиментариус. Нәтижелер, алынған сабақтар, жетістіктер» өткізу бойынша дайындық жұмыстары туралы хабардар етті. Қатысушыларға осы конференция бағдарламасының жобасы ұсынылды. Кеңес мүшелері баяндамалардың тақырыптарын талқылады. Жоба мақұлданды. Осы бағыттағы жұмыс жалғасатын болады.

«Германия-Қазақстан аграрлық-саяси диалогы» жобасы Халықаралық экологиялық ауыл шаруашылығы қозғалысының федерациясының (IFOAM) сарапшыларын тарта отырып, жергілікті әріптестер мен бенефициарларды, ауыл шаруашылығы университеттерінің оқытушыларын, ҒЗИ, органикалық егіншілік бойынша консультанттар мен мамандарды оқытуды (тренинг) өткізді. Тренинг 2023 жылғы 18-22 қыркүйек аралығында Петропавл қаласында «М. Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университеті» КЕАҚ базасында өтті.

Осы тренингте қарастырылған негізгі мәселелердің бірі ЕО-да органикалық өндірісті реттеу болды. Еуропалық Одақтың жақында күшіне енген № 2017/625 және 2018/848 органикалық өнім өндіру, оны таңбалау және бақылау жүйелері мәселелерін реттейтін регламенттерінің, сондай-ақ «Органикалық тамақ өнімдерін өндіру, өңдеу, таңбалау және өткізу жөніндегі әдістемелік нұсқаулар» GL 32-1999 Алиментариус Кодексі халықаралық стандартының негізгі аспектілері қаралды.

Органикалық астықты өңдеу және экспорттау «Фирма Диканшы» ЖШС кәсіпорнына, сондай-ақ органикалық егіншілік әдістерін қолдана отырып, картоп өсірумен және вермикомпост өндірумен айналысатын «Стрелец» ЖК фермерлік шаруашылығына шығу жүзеге асырылды.

Сондай-ақ, органикалық өндірушілерге арналған кепілдік жүйелері, соның ішінде екінші тараптың сертификаттауы ұсынылды. Органикалық нарықтар мен құн тізбегіне, сондай-ақ тенденциялар мен тәсілдерге шолу жасалды.

2023 жылғы 2-6 қазан аралығында Грузияның Тбилиси қаласында «Азық-түлік қауіпсіздігі саласындағы дағдарыстық жағдайларға дайындық» тақырыбында BTSF семинары өтті. Іс-шара ЕО қаржыландыратын Better Training for Safe Food (BTSF) бағдарламасының 10-шы сессиясының бағдарламасы аясында өткізілді. Семинарға Қазақстан, Әзірбайжан, Молдова, Украина, Латвия, Литва, Польша, Чехия және ЕО-ның басқа елдерінің өкілдері қатысты.

Бағдарламаның негізгі мақсаты – азық-түлік қауіпсіздігі және оларды басқару саласындағы дағдарыстарға дайындықты қамтамасыз ету бөлігінде INFOSAN жаһандық ынтымақтастығы шеңберінде мамандандырылған және жетілдірілген оқытуды қамтамасыз ету.

Семинарда ДДҰ – Азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі органдардың халықаралық желісінің (INFOSAN) ақпараттық жүйесінің құрылымы мен құралдары ұсынылды. ЕО құрылымы мен құралдары дағдарысқа дайындықты қамтамасыз ету және оларды азық-түлік қауіпсіздігі саласында басқару үшін қарастырылды. Төтенше жағдайлар жоспарларының негізгі аспектілері және дағдарыс режиміндегі жедел процедуралар ұсынылды.

Алынған білім нақты жағдайды талдау негізінде топтардағы практикалық сабақтарда бекітілді.

Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымының Еуропалық өңірінің «Бірыңғай денсаулық» консультативтік тобының (TAG) жұмыс тобының мүшесі, медицина ғылымдарының докторы, профессор Карсыбекова Найля 2023 жылғы 18-20 қыркүйек аралығында Данияның Копенгаген қаласында өткен үшінші отырысқа қатысты.

Отырысты ДДҰ Еуропалық кеңсесінің директоры Ханс Клюге ашты, ол бірыңғай денсаулық тәсілі аясында TAG-тің аймақтың жұмысына қосқан зор үлесін атап өтті.

Жұмысқа Еуропаның әртүрлі елдерінен 25 мүше, ДЖДҰ өкілдері, БҰҰ экология бағдарламасы (UNEP) қатысты.

ДДҰ, UNEP, ЕО штаб-пәтерінен баяндамалар ұсынылды. ДДҰ-ның Елдік кеңселері Қазақстан мен Әзірбайжанда Бірыңғай денсаулық тәсілін іске асыру туралы баяндады.

TAG жұмыс топтарының төрағалары TAG мүшелерімен жазғы консультациялардың нәтижелері туралы баяндады.

TAG мүшелері еуропалық аймақта бірыңғай денсаулық тәсілін іске асыру бойынша жедел құжат жобасына ескертулер мен толықтырулар енгізді. Құжатты аяқтау үшін TAG мүшелеріне соңғы нұсқасы ұсынылады. Құжаттың соңғы нұсқасы 2024 жылы 14-15 сәуірде Израильде өтетін Еуропа елдерінің денсаулық сақтау министрлерінің жоғары деңгейдегі жиналысында ұсынылады.

2023 жылғы 14-15 қыркүйекте Н.М. Қарсыбекова Әзірбайжан, Баку қаласында өткен "Азық-түлік қауіпсіздігі стандарттарын одан әрі дамыту және Ерсопа және Орталық Азия елдерінің кодексіне қатысу" өңірлік форумына қатысты.

Осы форумға " Алиментариус Кодексі" Комиссиясының Еуропалық аймақ елдерінің, ФАО мен ДДҰ-ның аймақтық кеңселерінің, Аймақтық үйлестіруші (Германия), ДСҰ-нің, IPPC, OIE, WB өкілдері қатысты, өңірде кодекс және тамақ қауіпсіздігі бойынша белсенді жұмыс істейтін Әзірбайжан үкіметінің өкілдері, ғылыми және академиялық топтар, өндірушілер де қатысты.

Өңір елдерінің кодексіне қатысу және пайдалану мәселелері талқыланды, сондай-ақ "бірыңғай денсаулық" тұжырымдамасы шеңберінде Азық-түлік қауіпсіздігінің тиісті аспектілері қаралды.

ФАО/ДДҰ Траст қоры жобасының грант ұстаушы елдері алған тәжірибелерімен, алған сабақтарымен, табысты әңгімелерімен алмасты.

Әзірбайжанның азық-түлік қауіпсіздігі агенттігі (AFSA) биыл бес жылдық мерейтойын атап өтуде. Қызметкерлер өткен кезеңдегі жұмыс тәжірибесін таныстырды, проблемалар мен оларды шешу жолдарын баяндады.

Қазақстан Алиментариус Кодексі тобы Өзбекстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі жанындағы Санитарлық-эпидемиологиялық салауаттылық комитетінің шақыруына сәйкес Өзбекстанның ұлттық сарапшыларына арналған семинарға қатысты.

Семинарға ФАО, ДДҰ елдік кеңселерінің өкілдері, ДСҰ заңгер-кеңесшісі, мүдделі министрліктер мен ведомство, ғылыми қызметкерлер, тамақ өнімдерін өндірушілер қатысты.

Қазақстандық сарапшылар қатысушыларды " Алиментариус Кодексі" Комиссиясының жұмыс негіздерімен, оның бейіндік комитеттерімен таныстырды. Қатысушылардың өздері тестілік дөңгелек хаттарға аналитикалық шолу жасады. Қателерді талдау жүргізілді және топтардың жұмысына тиісті баға берілді, оларды жою бойынша ұсыныстар жасалды.

Семинардың ұйымдастырушылар мен қатысушылар Қазақстан Кодексінің тобына көрсеткен көмегі мен консультациялық көмегі үшін ризашылықтарын білдірді.

2021-2023 жылдарға арналған ДДҰ-ның «Алиментариус Кодексі мәселелері бойынша тұрақты ұлттық әлеуетті құру» Траст қорының жобасын іске асыру шеңберінде тамақ қауіпсіздігі мәселелері бойынша ұлттық сарапшылар үшін физикалық форматта екі күндік семинар өткізілді. Алдыңғы 2 семинар онлайн режимінде өткізілді.

Семинарды «Алиментариус Кодексі» комиссиясы шеңберінде профессор, м.ғ.д., мәселелер бойынша ұлттық үйлестіруші Кодекс Алиментариус Н.М. Қарсыбекова ашып, Қазақстанның тәжірибесі туралы баяндама жасады.

ДДҰ-ның шақырылған халықаралық сарапшысы Еронимас Маскелюнас азық-түлік саудасын реттейтін халықаралық ережелер бойынша семинарда, сондай-ақ «Алиментариус Кодексі» Комиссиясының құжаттарын әзірлеудегі ұлттық сарапшылардың ғылыми қолдауы мен рөлі туралы сөз сөйледі.

Кодекс байланыс тұлғасы Ж.Т. Толысбаева Кодекстің құжаттары мен стандарттары, ұлттық сарапшының Кодекс комитетінің дөңгелек хаттарына түсініктеме қалыптастыру жөніндегі іс-қимыл алгоритмі туралы айтып берді. Кодекстің Тамақ өнімдеріндегі ластаушы заттар жөніндегі комитетіндегі жұмыс тәжірибесінен тиісті мысалдар келтірілді.

ИНФОСАН бойынша үйлестіруші З.Ф. Шарипов ветеринариялық препараттардың қалдықтары, Тамақ өнімдеріндегі пестицидтердің қалдықтары, импорт, тамақ өнімдерінің импорты мен экспортын инспекциялау және сертификаттау жүйелері жөніндегі комитеттердің мысалында Алиментариус кодексі стандарттарын әзірлеуден бастап енгізуге дейінгі мәселелерді қарастыра отырып презентация ұсынды. Сондай-ақ, жоғарыда аталған комитеттер аясындағы жұмыстың өзекті мәселелері ұсынылды.

Профессор Н.М. Қарсыбекова азық-түліктің жаңа көздері туралы ақпарат ұсынды. Тұсаукесер тыңдаушылардың шынайы қызығушылығын тудырды және кәсіби және тұтынушылық тұрғыдан пікірталас тудырды.

Семинардың екінші күні Алиментариус кодексі және Комиссия жұмысы мәселелері бойынша тыңдаушыларға анонимді сауалнама жүргізуден басталды. Бұдан әрі тыңдаушылар алдын ала алынған дөңгелек хаттар бойынша топтардан түсініктеме берді. Түсініктемелерді барлық сарапшылар талқылады, ал халықаралық сарапшы қорытынды жасады.

Семинар тыңдаушыларына сертификаттар табысталды.

Қазақстан Республикадағы ФАО/ДДҰ Кодексінің трасттық қорының жобасы шеңберінде 2023 жылғы 14 маусымда «Халықаралық саудадағы Алиментариус Кодексінің стандарттарының рөлі» атты дөңгелек үстел өткізілді. Бұл дөңгелек үстел Қазақстан Республикасындағы Алиментариус кодексі стандарттарын және экспорт-импорт кезінде де, оны ішкі нарықта өткізу кезінде де тамақ өнімдерінің қауіпсіздігінің өзекті мәселелерін талқылауға орайластырылды. Іс-шараның модераторы Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитеті төрағасының орынбасары М. Т. Рахымжанова болды.

Дөңгелек үстелге Қазақстан Республикасы Сауда және интеграция министрлігі Техникалық реттеу және метрология комитетінің төрағасы К.Н. Еликбаев, Қазақстан Республикасы Сауда және интеграция министрлігі Тұтынушылардың құқықтарын қорғау комитеті төрағасының орынбасары Б.А. Танабергенов, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Ветеринариялық бақылау және қадағалау Комитеті басқармасының басшысы С.А. Әбілқасымова қатысты. Сондай-ақ, ҚР АШМ ВБҚК «Республикалық ветеринариялық зертхана» ШЖҚ РМК, ҚР ИДМ ТРМК «Казстандарт» ШЖҚ РМК басшылығының өкілдері, сондай-ақ «Атамекен» Қазақстан Республикасы Ұлттық Кәсіпкерлер палатасының өкілдері қатысты.

Қазақстан Республикасы Денсаулық сақтау министрлігі Санитарлық-эпидемиологиялық бақылау комитеті төрағасының орынбасары М.Т. Рахымжанова өз сөзінде «Өндіріс технологиялары мен интернеттің қарқынды дамуы азық-түлік тауарларының халықаралық саудасын жаңа деңгейге көтеруде. Бұл елдердің үкіметтерінен тамақ өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуде жұмысты күшейтуді және үйлестіруді талап етеді.»

Қазақстан Республикасы Сауда және интеграция министрлігі Техникалық реттеу және метрология комитетінің төрағасы К. Н. Елікбаев өз сөзінде тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі мен сапасы бойынша техникалық реттеу саласында жүргізіліп жатқан жұмыстар туралы айтып берді. Республика аумағында қолданылатын техникалық регламенттер мен стандарттарды әзірлеу және қолдану шеңберінде жүргізілетін жұмыс ұсынылды. Бұл ретте оларды әзірлеу үшін халықаралық стандарттар, оның ішінде Алиментариус кодексі негіз болып табылатыны атап өтілді.

Сондай-ақ, Қазақстан Республикасы Ауыл шаруашылығы министрлігі Ветеринариялық бақылау және қадағалау комитеті басқармасының басшысы С.А. Әбілқасымова Ветеринариялық бақылау жүйесін дамыту және жетілдіру бойынша қабылданып жатқан шаралар туралы баяндама жасады.

Дөңгелек үстел қорытындысы бойынша тамақ өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етудің өзекті мәселелері талқыланып, келесі:

3. Ведомстволар мен ведомстволық бағынысты ұйымдардың жауапты тұлғаларының, оның ішінде ғалымдар қатарынан Алиментариус кодексі құжаттарымен және стандарттарымен жұмыс істеуге тұрақты қатысуды қамтамасыз ету мақсатында өзектендірілу.

Алиментариус кодексі құжаттарымен және стандарттарымен жұмыс істеу үшін ұлттық сарапшылардың тізілімін жаңартып отыру.

Ұлттық сарапшыларды жүйелі негізде оқытуды жүргізу.

4. Уәкілетті органдарға экспортқа бағдарланған өнімдерді ілгерілету бөлігінде өнімнің қауіпсіздігі мен сапасы көрсеткіштерінің орындалуына тиісті бақылауды қамтамасыз етуге дайындық мәселелерін алдын ала пысықтау ұсынылу.

5. НАССР қағидаттары негізінде тамақ өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз етуді орындауды растау тетігін енгізу қажеттігін мәлімдеу бойынша ұсыныстар қабылданды.

Вебинарға әлемнің 200-ге жуық ИНФОСАН үйлестірушілері қатысты.

Ұсынылған баяндамаларда Алиментариус кодексі стандарттарының, INFOSAN халықаралық азық-түлік саудасындағы және жұқтырған тағамға байланысты төтенше жағдайлардың алдын алудағы рөлі талқыланды. ФАО өкілі Элеонора Дюпуи Алиментариус кодексі пен ИНФОСАН стандарттарының көмегімен аграрлық азық-түлік жүйелерінің тұрақтылығын арттыру туралы баяндады. «Алиментариус кодексі» комиссиясы төрағасының орынбасары Диего Варела Алиментариус кодексі басшылығының Төтенше жағдайлар кезіндегі тамақ қауіпсіздігі жөніндегі жобасын ұсынды. ДСҰ өкілі Кристин Вольф азық-түлік қауіпсіздігі мен сауда туралы қолда бар ақпаратқа талдау жасады. Доктор Марин Готшальд, Федералдық тәуекелдерді бағалау институты, Германия food Chain-зертхана туралы айтты.

Доктор Қарсыбекова Найля Алиментариус кодексі пен ИНФОСАН бөлігінде Орталық Азияның өңірлік перспективалары туралы баяндады. Катардың ұлттық перспективаларын доктор Васан Аль Бейкер ұсынды.

Модератор, доктор Моез Санаа, ДДҰ өткізілген вебинар тыңдаушылар үшін нәтижелі және пайдалы болғанын атап өтті.

2023 жылдың 14 маусымында Дүниежүзілік азық-түлік қауіпсіздігі күніне арналған дөңгелек үстел өтті. Құттықтау сөзбен ҚР ДСМ СЭБК Төрағасы Н. Сәдуақасов, ДДҰ елдік кеңсесінің басшысы доктор Скендер Сыла, ФАО Еуропалық өңірлік бөлімшесінің елдік кеңсесінен Жаңыл Бозаева және Дүниежүзілік жануарлар денсаулығын сақтау ұйымының субөңірлік үйлестіру кеңсесінің басшысы Мереке Тайтубаев дөңгелек үстел ашты.

Өз сөзінде Н.О. Сәдуақасов: "біз тұтынатын тамақ өнімдері біздің өмір сүру деңгейімізді және кейінгі ұрпақтың әл-ауқатын анықтайтыны ешкімге құпия емес", - деп атап өтті. ФАО өкілі " қауіпті тамақ тамақ емес!».

ДДҰ бактериялармен, вирустармен немесе паразиттермен ластанған және улы немесе химиялық заттармен уланған тағамдарды тұтыну жыл сайын 600 миллион тағамдық ауруларға және 420 000 өлімге әкеледі деп есептейді.

Дөңгелек үстелде тамақтану объектілерін қоса алғанда, объектілерді тексерудің жаңа тәсілдемесі, төтенше жағдайлар кезінде азық-түлік қауіпсіздігі саласындағы халықтың денсаулығын қамтамасыз ету, азық-түліктің санитариялық қауіпсіздігіндегі ветеринариялық қызметтің рөлі, тамақ өнімдерінің қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін Техникалық реттеу және зертханалық қызметті дамыту аспектілері талқыланды.

ДДҰ-ның халықаралық сарапшысы Еронимас Маскелюнас тамақтан уланудың алдын алу үшін "Кодекс Алиментариус" комиссиясы әзірлеген құжаттардың маңыздылығын атап өтті. Іс-шара соңында қарар қабылданды.

Кодекс Алиментариус тобы Исламдық азық-түлік қауіпсіздігі ұйымының (IOFS) салауатты және қауіпсіз тамақ жөніндегі жетінші сараптамалық тобының гибридті жиналысына қатысты. Жиынды Азық-түлік қауіпсіздігі жөніндегі Ислам ұйымы мен С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық зерттеу университеті ұйымдастырды. ҚазАЗУ ректоры, ҚР ҰҒА академигі Қ.Тиреуов, IOFS бас директоры Е. Байдәулет, ауыл шаруашылығы министрлігінің өкілі, Иран, Пәкістан университеттерінің профессорлары құттықтау сөз сөйледі.

Пленарлық сессия барысында IOFS-тің тайябтық емес азық-түлік өнімдерін қосу әдіснамасы, қадағалау жүйесі, «геннен шанышқыға дейін» бақылау үшін блокчейннің кеңейтілген мүмкіндіктері, білім мен ғылымдағы тамақ қауіпсіздігінің рөлі, қазақстандық азық-түлік тауарларының экспортындағы әлеует пен кедергілер, Иорданиядағы тамақ өнімдерінің гигиенасы, дегидратация проблемалары мен технологиялары туралы баяндамалар тыңдалып, талқыланды Пәкістанда, АҚШ-да Арканзас университетінің оқытушылары мен студенттерін оқыту арқылы құс етінің тағамдық қауіпсіздігін арттыру. Осындай оқыту бағдарламалары С. Сейфуллин атындағы ҚазАТЗУ-ға енгізілетін болады.

Доктор, профессор Найля Карсыбекова «Кодекс Алиментариус» комиссиясы. Қазақстанның тәжірибесі» баяндамасымен сөз сөйледі.

2023 тақырыбы – «Өмірді қорғаудағы Азық-түлік стандарттары»

Азық-түлік өнімдерін өндіретін, өңдейтін, тасымалдайтын, сататын, дайындайтын және тұтынатын барлық адамдар азық-түлікпен қамтамасыз ету тізбегінің қатысушылары болып табылады.

Тізбектің әр сатысында тағамның ластану қаупі бар. Олардың қауіпсіздігі үшін тізбектің әрбір қатысушысы жауап береді.

Дүниежүзілік азық түлік қауіпсіздігі күнінің тұжырымдамасы бес әрекетке шақыруға негізделген:

1. Қауіпсіздік кепілдіктері: үкіметтер барлығына қоректік және қауіпсіз тағамдарды қамтамасыз етуі керек.

2. Қауіпсіз өндіріс: ауыл шаруашылығы мен азық-түлік өндірушілері тиісті тәжірибені енгізуі керек.

3. Қауіпсіздікті сақтау: азық-түлік саласының операторлары азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуі керек.

4. Қауіпсіз тұтыну: тұтынушылар қауіпсіз және пайдалы тағамдар туралы білуі керек.

5. Бірге қауіпсіздікке: жалпы денсаулық үшін азық-түлік қауіпсіздігі бойынша күш-жігерді біріктіретін уақыт келді!

2023 жылғы 24-25 мамырда INFOSAN Хатшылығы, ФАО және ДДҰ Еуропалық кеңселері Алматы қаласында Орталық Азиядағы тамақ өнімдерінің қауіпсіздігіне байланысты төтенше жағдайлар кезінде жылдам ақпарат алмасу бойынша субөңірлік семинар өткізді.

Қазақстан, Қырғыз Республикасы, Тәжікстан, Түрікменстан және Өзбекстан делегацияларына елдердің санитариялық-эпидемиологиялық қызметтерінің мамандары қатысты. Кодекс Алиментариус тобы, ҚР ДСМ ҰДСО санитариялық-эпидемиологиялық сараптама және мониторинг ғылыми-практикалық орталығының, Ж.Жиембаев атындағы Қазақ өсімдіктерді қорғау және карантин ғылыми-зерттеу институтының мамандары бақылаушылар ретінде қатысты.

Семинардың жаттықтырушылары ФАО мен ДДҰ аймақтық кеңселерінің, INFOSAN хатшылығының сарапшылары болды. Ұлыбританияның халықаралық стандарттар агенттігінің сарапшылары және Түркиядағы INFOSAN үшін жауаптылар өз тәжірибелерімен бөлісті.

Елдік делегациялар ұлттық деңгейде азық-түлік қауіпсіздігі саласындағы төтенше жағдайларға ден қою жүйелерін ұсынды. Делегациялар симуляциялық сабақтарға қатысты, ТЖ-ға ден қоюды ведомствоаралық іске асыру проблемаларын және оларды шешу жолдарын талқылады, сондай-ақ INFOSAN қауымдастығының вебсайтының жұмысымен танысты.

Осылайша, Орталық Азия елдерінің қатысуымен өткізілген семинар азық-түлік қауіпсіздігі саласындағы төтенше жағдайларға ден қою жүйелерінің бастапқы мәртебесін, проблемалар мен оларды шешу жолдарын көрсетті.